Op 25 april 2024 reed ik met een collega mee naar het gala van mijn mentorklas. Op de terugweg vanuit het centrum van Almelo verliet zij zich volledig op wat haar navigatie aangaf. Vrij snel na het vertrek uit de parkeergarage reden we een doodlopend steegje in. Toen dacht ik: wat betekent het als je op veel momenten in je leven vertrouwt op technieken die gebaseerd zijn op AI-algoritmes? Misschien iets met je mentale gezondheid?

Een paar andere voorbeelden. Wanneer ik leerlingen vraag op welke manier ze uitzoeken hoe ze op een onbekend adres moeten komen, is het antwoord simpel: telefoon in de houder voor op je fiets en dan het lijntje volgen. Het idee dat je ook om je heen kan kijken, bestaat alleen nog in het achterhoofd van degenen die op scouting zitten of hebben gezeten.

En dan één van de oudste vormen van ai-toepassing: de 'tekstverwerker'. Vroeger was het simpel spellingcorrectie: het systeem vergeleek jouw spelling met een lijst van woorden in het Nederlands. Tegenwoordig heet de functie in MS Word: "Spelling en grammatica". Gebruikers vertrouwen blindelings op wat voorgesteld worden bij een rood of blauw lijntje. Waarom zou je nadenken?

Verder naar ChatGPT - en varianten, want leerlingen weten zeker een alternatief te vinden als de directe toegang tot openai.com of chatgpt.com is geblokkeerd. Vanaf de meest eenvoudige tot best ingewikkelde taken zie ik leerlingen zonder meer de toevlucht nemen tot zo'n AI-tool. Het basisidee dat je ook eerst zelf kunt brainstormen, lijkt in hun brein niet meer voor te komen.

En dan de docent: onlangs hoorde ik collega's praten over het gemak waarmee je lesideeën kunt genereren met AI. Zonder na te denken knikte ik begripvol: ja, dat is zo. Maar waarom zou je niet nadenken? Het hoort toch tot de basisvaardigheden van een docent dat je zelf lessen kunt genereren met voldoende onderwijskwaliteit? Met wat...? Onderwijskwaliteit, wat is dat? Misschien even vragen aan Google?

Ik bekeek vandaag het filmpje waarmee Microsoft de Copilot-functie in Office365 aankondigt - je krijgt deze functie er zomaar gratis bij en op vrijwel alle scholen is Office365 de standaard! En ik schrok. De lead voor creativiteit en productiviteit lijkt voor het grootste deel verlegd te worden naar AI. Ideeën ontwikkelen? Dat doet Copilot voor je.

Laten we eerlijk zijn: het is heel praktisch om bij aankomst in een vreemde stad ergens in de wereld de weg naar je hotel (of AirBnB) snel te kunnen vinden. Maar waarom zou dan je géén gebruik maken van alle functies op je telefoon en de nieuwste AI-technieken? Volgens mij is het antwoord eenvoudig: omdat je dan niet meer zelf nadenkt. Je hersenen een beetje actief houden is goed voor je. Twijfel je daarover? Vraag het maar aan ChatGPT, dan krijg je duidelijke argumenten...